C Vitamini

L-askorbik asit olarak da bilinen C vitamini, gıdalarda doğal olarak bulunan, suda çözünür bir vitamindir. İnsanlar, C vitaminini kendi vücutlarında (endojen) olarak sentezleyememektedirler, bu yüzden C vitaminini besinlerden temin etmek önemlidir.

C vitamini görevleri nelerdir?

1. Vitamin C, kollajen, L-karnitin ve bazı nörotransmiterlerin biyosentezi için gereklidir. Kolajen, yara iyileşmesinde hayati rol oynayan bağ dokusunun temel bir bileşenidir. C vitamini cildin güçlenmesini ve cilt kesilerinin daha hızlı iyileşmesini sağlar.
2. Vitamin C protein metabolizmasında rol oynar. Saç dökülmelerini azaltır.
3. Vitamin C önemli bir antioksidandır ve E vitamini (alfa-tokoferol) dahil olmak üzere vücuttaki diğer antioksidanları yeniden canlandırdığı gösterilmiştir.
4. Biyosentetik ve antioksidan fonksiyonlarına ek olarak, vitamin C bağışıklık fonksiyonunda önemli bir rol oynar.
5. Bitki bazlı gıdalarda bulunan demirin(non-heme demir) emilimini arttırır.
6. Yetersiz C vitamini(L-askorbik asit) alımı sonucu skorbüt hastalığı gelişir. Skorbüt; yorgunluk ve halsizlik, yaygın bağ dokusu zayıflığı ve kılcal kırılganlık ile karakterizedir.

C vitamini nasıl emilir?

C vitamininin bağırsaklardan emilimini kontrol eden basamaklardan en az biri doza bağımlı spesifik aktif taşıyıcıdır. Hücreler, ikinci bir spesifik taşıyıcı proteini ile C vitaminini biriktirir.

Laboratuvar ortamında yapılan çalışmalar okside olmuş C vitamini veya dehidroascorbik asidin bazı kolaylaştırılmış glikoz taşıyıcıları yoluyla hücrelere girdiğini ve daha sonra hücre içinde askorbik aside indirgendiğini bulmuştur. Dehidroascorbik asit alımının fizyolojik önemi ve genel olarak C vitamini ekonomisine olan katkısı bilinmemektedir.

Vücudumuz oral C vitamininin dokulara ve plazmaya geçişini kontrol eder. Günlük 30–180 mg gibi makul C vitamini alımlarında, yaklaşık olarak C vitamininin %70-90’ı emilir. Bununla birlikte, günlük 1000 mg üzerindeki C vitamini alımlarında, C vitamini emilimi %50’nin altına düşer. Metabolize edilmemiş askorbik asit idrarla atılır.

Farmakokinetik çalışmaların sonuçları göstermektedir ki: günlük alınan 1.25 g oral askorbik asit dozları, vitamin C bakımından zengin gıdalarla günde 200–300 mg askorbik asit tüketerek elde edilenlere nazaran, 135 mikromol/litre gibi iki kat daha yüksek plazma C vitamini konsantrasyonu üretir. Farmakokinetik modelleme, her 4 saatte bir alınan 3 gram askorbik asit kadar yüksek dozların bile sadece 220 mikromol/L pik plazma konsantrasyonları üreteceğini öngörmektedir.(2).

C vitamininin toplam vücut içeriği, 300 mg ile yaklaşık 2 g arasında değişmektedir. Hücreler ve dokularda, beyaz kan hücrelerinde, gözlerde, adrenal bezlerde, hipofiz bezinde ve beyinde C vitamini seviyeleri en yüksektir. Plazma, kırmızı kan hücreleri ve tükürük gibi hücre dışı sıvılarda C vitamini seviyeleri nispeten düşüktür.

Günlük beslenme ile alınması önerilen C vitamini miktarları:

• 0 – 6 aylık bebeklerde: 40 mg vitamin C alımı önerilir.
• 7 – 12 aylık bebeklerde: 50 mg vitamin C alımı önerilir.
• 1 – 3 yaş bebeklerde: 15 mg vitamin C alımı önerilir.
• 4 – 8 yaş çocuklarda: 25 mg vitamin C alımı önerilir.
• 9-13 yaş çocuklarda: 45 mg vitamin C alımı önerilir.
• 14 – 18 yaş erkeklerde:75 mg vitamin C alımı önerilir.
• 14 – 18 yaş kızlarda:65 mg vitamin C alımı önerilir.
• 14 – 18 yaş arası gebelerde: 80 mg vitamin C alımı önerilir.
• 14 – 18 yaş arası emzirenlerde: 115 mg vitamin C alımı önerilir.
• 19 yaş üzeri erkeklerde: 90 mg vitamin C alımı önerilir.
• 19 yaş üzeri kadınlarda: 75 mg vitamin C alımı önerilir.
• 19 yaş üzeri gebelerde: 85 mg vitamin C alımı önerilir.
• 19 yaş üzeri emzirenlerde: 120 mg vitamin C alımı önerilir.
• Sigara içenlerde yukarıdaki değerlere ek olarak 35 mg daha vitamin C almaları önerilir.