Corona virüsü (COVID-19) ile D vitamini eksikliği arasında ilişki
D vitamini, yağda eriyen dört vitaminden biridir(A,D,E ve K). D vitamini, bağışıklık sistemini ve inflamosyonu düzenler. Vitamin D reseptörleri (VDR) ile neredeyse tüm hücrelere etki eder…
D vitamini, güneşten gelen ultraviyole B (UVB) ışınları ile ciltte sentezlenir. Siyahilerde D vitamini sentezi daha azdır. Bunun nedeni siyahilerde daha fazla olan melanin pigmentinin UV ışınları daha az absorbe etmesinden dolayı ciltte D vitaminin daha az üretilebilmesidir. Sonuç olarak çok güneşlenende az güneşlenene göre, beyazlarda ise siyahilere göre daha fazla D vitamini vardır denebilir.
D vitamini sağlıklı kemikler, dişler ve kaslar için önemli bir moleküldür. Vücutta depolanan vitaminlerdendir. D2 vitamini bitkiler tarafından sentezlenir, D3 vitamini ise derimizde üretilir.
Bazı çalışmalar D vitamini eksikliğinde grip ve nezle gibi viral hastalıklara yatkınlığı artırdığını göstermiştir. Peki D vitamini eksikliği ile Corona virüsü arasındaki ilişki nedir?
Sitokin fırtınasına karşı mücadelede D vitamininin önemi nedir?
COVID-19 hastalığındaki sitokin fırtınasına karşı mücadelede D vitamininin koruyucu olabileceği tartışılmıştır.
Batı toplumlarında D vitamini eksikliği olanlarda, siyahilerde ve diğer etnik azınlıklarda COVID-19 enfeksiyonunun daha sık görüldüğü ve daha şiddetli seyrettiği belirtilmiştir (Khunti, 2020). Peki bunun nedeni siyahilerdeki D vitamini eksikliği mi yoksa ekonomik sebepler mi?
Örneğin İngilterenin sadece %13’ü etnik azınlıklardan oluşurken, hastanelere yatırılan COVID-19’lu hastaların 1/3’ü bu azınlıklardandır. ABD’de ise siyahilerin COVID-19’a yakalanma riskinin 3 kat ve ölüm riskinin 6 kat fazla olduğu Washington Post’ta yazılmıştır (Thebault, 2020).
Fakat etnik köken ile COVID-19 enfeksiyonu ilişkisinin nedeni henüz tam aydınlatılamamıştır.
Sigara, erkek cinsiyet ve D vitamini eksikliği ilişkisi
Erkeklerde COVID-19’e bağlı ölüm hızının daha fazla olmasının nedeni erkeklerin daha fazla sigara içmesine bağlanmıştır. Ayrıca erkeklerde corona hastalığının daha fazla ve daha şiddetli olması, sigaranın D vitamini düzeyini düşürmesine bağlanmıştır. (Grant 2020, Brot 1999).
D vitamini ve bağışıklık sistemi arasındaki ilişki nedir?
İmmun modülatör: Vücudun kendi bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek bağışıklık sisteminin verdiği cevabı güçlendiren maddedir, dengeleyicidir. D vitamininin tocilizumab benzeri IL-6 karşıtı etkinlik ile immun modülatör etkinlik gösterir.
D vitamini bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur.
D vitamini düşük olması, kişilerin enfeksiyonlara yakalanma riskini ve hasta kaldıkları gün sayısını arttırır.
D vitamini eksikliğinde otoiümün hastalık görülme riski artar.
Multipl skleroz (MS), romatoid artrit (RA), diabetes mellitus (DM), inflamatuar barsak hastalığı ve sistemik lupus eritematozus (SLE) de dahil olmak üzere birçok otoimmün hastalıkları ile D vitamini eksikliği ilişkili epidemiyolojik kanıtlar artmaktadır.
D vitamini enfeksiyonlardan korunmanıza yardımcı olur.
Kış mevsiminde vitamin D desteği, özellikle okul çağı çocuklarında influenza A görülme ihtimalini ciddi oranda azaltabilir. D vitamininin düşük olduğu kişilerin D vitamini yüksek olan kişilere göre gribal hastalığı geçirdiği gün sayısı daha fazladır.
Gebelikte vitamin D eksikliği, gebeliğin ilk 3 ayında bakteriyel vajinozis görülmesi riskini arttırır.
Yaşlılarda belli aralıklarla D vitamini verilmesinin solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyucu olabildiği gösterilmiştir. COVID-19’a yakalananların tedavisinde ise daha yüksek dozlar gerekebilir.
D vitamini eksikliği kimlerde sık görülür?
Obez bireyler, gebeler, kronik hastalıkları olanlar ve yaşlılar D vitamini eksikliği açısından yüksek risklidir.
Obezite ile COVID-19’un şiddetli seyretmesi arasındaki bağlantının D vitamini eksikliğinden kaynaklandığı öne sürülmüştür.
D vitamini eksikliğinin COVID-19 olgularında ölüme giden yolu başlatan solunum zorluğu sendromu – ARDS gelişiminde de etkili olduğu bildirilmiştir (Han, 2016). COVID-19 ölümlerinde etken olan ileri yaş ve komorbidite varlığının aynı zamanda D vitamini eksikliğine de eşlik etmesi, hangisinin gerçek etken olduğunu anlamayı zorlaştırmaktadır. (Pilz, 2018)
2016’da Atlanta’da mekanik ventilasyondaki yoğun bakım hastalarından D vitamini eksikliği olanlara (N=31) yüksek doz D vitamini verilmesinin ölümleri azalttığı gösterilmiştir (Han, 2016).
D vitamini alırken, D vitamini alan hastaların, aktivasyona yardımcı olan ve kemik metabolizmasında birlikte davranan magnezyum ve kalsiyum da almaları önerilir.
Bu konudaki en geniş kapsamlı klinik araştırmalardan biri İngiltere’de yapılmış ve yeni yayınlanmıştır (Hastie, 2020). Kan (25(OH)D) düzeyi COVID-19 riski ile UK Biobank ( 2006 yılında Birleşik Krallık ‘ta başlayan genetik yatkınlığın ve hastalığın gelişimine çevresel maruziyetin ilgili katkılarını araştıran büyük bir uzun vadeli biyo-banka çalışması. ) katılımcılarında (502,624 kişi, 37-73 yaş) ilişkilendirilmiştir; aynı zamanda etnik azınlıklardaki risk artışı ile bağlantısı da araştırılmıştır.
Sonuç
D vitamini COVID-19 ile doğrudan ve bağımsız risk faktörü olarak ilişkili değildir.
Araştırmalar siyahi veya Güney Asya kökenli olmayı doğrudan daha yüksek COVID riski ile ilişkilendirmektedir! (OR değerleri 5,3 ve 2,6, p<0.001) Ancak COVID riskinin temas ile arttığını, ekonomik durumu kötü olanların çalışmaya devam ettiği ve daha fazla insan ile temas etmek zorunda kaldıkları başka bir gerçektir. Diğer bir ifadeyle, varlıklı ve corona sürecinde evinde dinlenen insanların elbette corona hastalığına yakalanma riskleri çok daha düşüktür!
Herkesin D vitamini alması gerekir mi?
Hayır! D vitamini eksikliği olan yaşlı, sigara içen ve ek kronik hastalığı olan, güneş yüzünü pek görmeyen insanların D vitamini takviyesi alması daha uygundur.
Üstelik yeteri kadar güneşlenebilenlerin D vitamini takviyesi almasına gerek yoktur.
Son olarak, D vitamini eksikliği ile Covid-19 ilişkisinin netleşmesi için daha büyük ve daha kapsamlı çalışmaya ihtiyaç vardır.
